MANASTIR STUDENICA: DUHOVNO I KULTURNO NASLEĐE SRBIJE NADOHVAT RUKE
Sagrađen je između 1183. i 1196. godine, a glavna crkva posvećena je Uspenju Presvete Bogorodice. Ovo jedinstveno kulturno dobro predstavlja najvažniju zadužbinu velikog župana Stefana Nemanje, rodonačelnika dinastije Nemanjić i tvorca srpske srednjovekovne države.
Već početkom 13. veka ovaj manastirski kompleks je postao duhovni, kulturni i politički centar srednjovekovne Srbije. Nemanjin najmlađi sin Sveti Sava izdejstvovao je autokefalnost srpske pravoslavne crkve i značajno uticao na stvaranje srpske države, kulture i medicine.
Kako nam svedoči Studenički tipik koji je Sveti Sava pisao u periodu između 1208. i 1216. godine, u okviru manastirskih zgrada je otvorena i prva srpska bolnica koja se zvala „Sveti duh‟. Bolnica je podignuta po uzoru na one iz vizantijskih manastira a Srbi su se u njoj lečili na tada savremen način. Sa svojih putovanja Sveti Sava je donosio raznoliko lekovito bilje i prvi je u Srbiji pisao stručnu medicinsku literaturu.
Iako je tokom pet vekova turske vladavine došlo do prekida u razvoju medicine a sama manastirka bolnica je srušena, jedan spis napisan u Studenci je ostao sačuvan. Taj dokument se danas nalazi u Univerzitetskoj biblioteci u Bolonji i svedoči o bolnici „Sveti duh‟ kao o jedinstvenom spomeniku srpske medicine i kulture.
Učestala pljačkanja, uništavanje fresaka i opšta razaranja takođe predstavljaju deo istorije manastira Studenice. Međutim, ovaj spomenik je odoleo vremenu. Zbog izuzetnih umetničkih i kulturnih vrednosti, Studenica se od 1986. godine nalazi i na listi Svetske kulturne baštine UNESCO.
Blokovi belog mermera i romanička dekorativna plastika na fasadi predstavljaju taj spoj koji je izrodio stil jedinstven srpskoj umetnosti srednjeg veka – Rašku školu.
Značajno je napomenuti da su današnjem izgledu manastirskog kompleksa doprineli i Nemanjini potomci. Kralj Radoslav je glavnoj crkvi dodao pripratu 1245. godine, dok je kralj Milutin podigao Kraljevu crkvu 1314. godine.
Virtuelna izložba o manastiru Studenici na popularnoj platformi Google Arts＆Culture će svim građanima sveta omogućiti da kroz visoku rezoluciju slika, video materijala i pratećih tekstova upoznaju njenu istoriju. U trenucima kada se ohrabruje smanjeno kretanje usled COVID-19 pandemije, ovakve inicijative nam omogućavaju da se upoznamo sa svetskom baštinom kakav je i manastir Studenica.
Tekst: Milica Jovanović
Fotografije: Wikimedia Commons
