SPOMENIK NA BUZLUDŽI: NAPUŠTENI LETEĆI TANJIR NA STAROJ PLANINI

Jedan od najpoznatijih napuštenih objekata na svetu podignut je 11. marta 1981. u čast 90 godina od osnivanja socijalističkog pokreta u Bugarskoj. Nakon pada komunističkog režima počeo je kraj ne samo jedne epohe, već i njegovog “života”.

Smešten na Staroj planini na nadmorskoj visini od 1442 metra, trebalo je da bude spomen na tekovine socijalizma, jer je upravo na tom mestu 1891. godine Dimitar Blagoev osnovao prvi socijalistički pokret u Bugarskoj. Zapravo, simbolično je predstavljao paradigmatski produžetak politike i moći. Bugarska komunistička partija koja je još 1961. godine inicirala ovaj projekat za glavnog arhitektu je postavila Georgi Stoilova, koji je bio naklonjen brutalističkoj arhitekturi, onda popularnoj u celoj zapadnoj Evropi.

Izgradnja je počela 1974. godine, angažovano je više od 6000 ljudi, mahom umetnika, inženjera, dizajnera, vajara, ali i vojnika i dobrovoljaca. Memorijalni centar su činile dve celine – svečana sala sa hodnicima ukrašenim mozaicima sa likovima Marksa, Lenjina i Engelsa i bugarskih komunističkih lidera i toranj visok 70 metara. Vrh su mu prekrivale dve petokrake od crvenog stakla od po 12 metara -toliko velike da su se mogle videti iz Grčke i Rumunije.

Arhitekta Stoilov je inspiriciju našao u antici i futurizmu, pa je salu radio po uzoru na Panteon u Rimu i naučno-fantastične filmove iz 50-ih godina prošlog veka.

Nažalost, posle samo osam godina, remek-delo je zatvoreno posete, a od 1989. godine i raspada Sovjetskog Saveza i komunizma u Bugarskoj, postalo je kuća duhova. Staklo sa prozora je nestalo, crvene petokrake su ozbiljno oštećene, a mozaici su izloženi brutalnim klimatskim uslovima i sve manje odolevaju zubu vremena.

Remek-delo od 1989. godine i raspada Sovjetskog Saveza i pada komunizma u Bugarskoj, postaje kuća duhova

Spomenik na Buzludži smatra se jednim od najlepših modernih ruševina na svetu. Njegov istorijski značaj, fantastična lokacija i melanholična atmosfera i dalje privlače posetioce, pa ne čudi što brojni turoperateri organizuju izlete do kompleksa, do koga se iz Sofije automobilom stiže za tri sata.

Tekst: Milica Jovanović

Fotografije: UNSPLASH